Imieniny — znaczenie i historia święta

Każdy święty i błogosławiony ma w chrześcijańskim kalendarzu swoje święto. Zazwyczaj jest to dzień jego śmierci, to znaczy symboliczna data "narodzin dla Nieba". W tym dniu jest on wspominany w liturgii Kościoła, a osoby, które zostały poświęcone opiece tego patrona, obchodzą swoje imieniny. W przypadku, gdy jest wielu świętych czy błogosławionych o jednakowym mianie, to jako właściwy dzień obchodzenia święta swojego opiekuna przyjmuje się pierwszą datę przypadającą po urodzinach. Nie jest to jednak utartą regułą. Święci posiadający te same imiona mają swoje wspomnienie w różnych terminach, a mimo to często się zdarza, że większość ludzi wybiera jedną konkretną datę na świętowanie dnia swojego patrona. Znaczącym przykładem może być Paweł. W kalendarzu występuje ponad 20 dat, ale to 29 czerwca - czyli dzień poświęcony Apostołowi z Tarsu - zwykle świętują wszystkie Pawły.

Nadanie dziecku określonego mienia miało na celu - zgodnie z powszechnie przyjętą tradycją - zapewnić mu wstawiennictwo i opiekę konkretnego świątobliwego męża czy cnotliwej męczenniczki. Dzień wspomnienia patrona jest obchodzony zazwyczaj w dniu jego śmierci, czyli w dniu symbolicznych "narodzin dla Nieba". Jeżeli żyło kiedyś wielu świętych o tym samym imieniu - a w ciągu wielu wieków trwania chrześcijaństwa nieraz zdarzały się takie przypadki – daty imienin również potrafią być wielorakie. W dawnych czasach przyjmowano patrona, którego wspomnienie wypada jako pierwsza data po dniu naszych narodzin, a co za tym idzie uznawano tę konkretną datę jako imieniny. Obecnie jednak niewiele osób przestrzega tej zasady. Nie każdy również traktuje tę datę na równi z urodzinami. Tradycja ja jest jednak wciąż silna w niektórych regionach kraju. Jej kultywowanie często zależy od zwyczajów panujących w danej rodzinie.

Kiedy nadawano imię?

W czasach przedchrześcijańskich nazwy nadawano dopiero, gdy dziecko było włączone do grona dorosłych członków plemienia. Mogły one stanowić wtedy kondensację cech osoby - opisywać to, jaki jest dany człowiek. Obecnie imiona nadawane są dziecku po narodzinach, więc taka sytuacja nie mogłaby mieć miejsca.

Kanon imion

Z nastaniem chrześcijaństwa zaczęto nadawać imiona świętych i błogosławionych. Kształtował się powoli obowiązujący dzisiaj kanon – niektóre z nich, wywodzące się przeważnie z łaciny i greki, były modyfikowane i dostosowywane do słowiańskiego języka. I tak z Paulus powstał Paweł, a z Petrusa Piotr.

Pochodzenie zwyczaju Imienin

Zwyczaj obchodzenia wspomnienia swojego patrona, czyli świętego lub błogosławionego, na cześć którego rodzice nas nazwali, jest bardzo stary. Obchodzony jest zwykle w krajach ściśle związanych z religią chrześcijańską, dlatego też ta szczególna praktyka tak silnie zakorzeniła się w katolickiej Polsce, a także w Bawarii, Bułgarii, Grecji, Szwecji, Czechach, Rosji oraz na Węgrzech czy Łotwie.

Przezwiska

Imię wywodzi się prawdopodobnie od przezwiska i z czasem nabyło ono silnego rysu magicznego. Łączy się to z pradawną, nieistniejącą już u większości społeczeństw, funkcją języka, zgodnie z którą nadanie nazwy jakiemuś obiektowi, przedmiotowi czy osobie poczytywano za zdobycie władzy nad nią. Rodzina nadawała dziecku dane imię, aby wyposażyć je w pewne cechy - "zaprogramować" jego przyszłość lub odwrócić nieprzychylny bieg wydarzeń. Była to pewnego rodzaju wróżba, błogosławieństwo czy życzenie.

Zmiana imienia

Nazwy początkowo nie były nadawane na stałe. W wielu kulturach te nadane po urodzeniu zmieniano w czasie aktu wprowadzenia do dorosłej społeczności lub innych obrzędów inicjacyjnych. Pozostałością tego jest np. bierzmowanie, chociaż w tym przypadku nadal publicznie używa się nazwy z chrztu.

Jakie imię można nadać?

W Polsce Ludowej Urzędy Stanu Cywilnego posiadały wykaz imion, jakie można było nadać dziecku.
Obecnie nadawanie ich nowo narodzonym dzieciom, które następnie są rejestrowane w Urzędach Stanu Cywilnego reguluje ustawa z 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 1986 r. Nr 36, poz. 180 z późn. zm.). Zgodnie z artykułem 40 na podstawie zgłoszenia do aktu urodzenia wpisaniu podlega m.in. imię dziecka. Możemy nadawać dowolne nazwy, ale jak wiadomo od każdej reguły są wyjątki (reguluje je artykuł 50). Urzędnik może odmówić jej nadania, jeśli wybrane przez rodziców imię:

• może być ośmieszające,
• jest w formie zdrobniałej,
• na podstawie jego brzmienia nie można ustalić płci,
• jest rzeczownikiem pospolitym.

Ponadto urzędnik nie może zarejestrować więcej niż dwóch imion dal jednej osoby.

Rozstrzyganie sporów

Nie istnieje urzędowy wykaz imion. Urzędy Stanu Cywilnego mogą się posiłkować opinią Rady Języka Polskiego w tej sprawie, jednak nie ma ona mocy prawnej, ponadto jest podważana przez orzecznictwo sądów administracyjnych.